Koyu Mod:
Yazar :
S. Bilgi, C. İpbüker
Özet : Harita bilimi olarak kartografyanın amaçlarından bir tanesi, mekanın değişik amaçlarla tasviri için en uygun gösterim şeklinin bulunması ve geliştirilmesidir. Bu bağlamda, harita olarak modellenen mekan ile harita okuyucusunun zihninde canlanan mekanın benzeşmesi, haritası üretilen konunun vurgulanması, özetle harita ile okuyucu arasında doğru bir iletişim kurulması amaçlanmaktadır. Kartografyada, pratikte iki ana yön gelişmiştir: topografik ve tematik kartografya. Literatürde “uygulamalı harita”, “amaç haritası”, “bilimsel harita”, “özel harita” ya da “tema haritaları” olarak da isimlendirilen tematik haritaların üretimi, tematik kartografyanın temel uğraşı alanıdır. Tematik haritaların üretiminde kullanılacak temel altlık haritanın geometrik çatısı, işlenecek konunun karakteristik özelliklerinin başarıyla gösterimi için oldukça önemlidir. Bu nedenle, öncelikli olan konu temel altlık haritanın projeksiyonunun seçimidir. Obje içeriğinin geometrik çatı ile ilişkisi ikinci plandadır. Tarih boyunca insanların Yerküre hakkındaki merakı, kaşifleri yüzyıllar boyunca gemilerle Dünya etrafında yolculuklara sürüklemiştir. Daha yakın geçmişte ise bu merak, Yerkürenin dışına taşarak uzay yolculuklarına yönelmiştir. Tüm bu yolculuklar küresel karakterlidir. Sözkonusu bu küresel özelliğin, harita okuyucusunun gözünde canlandırabilmesine yardımcı olacak yapıda uygun bir projeksiyonun seçimi bilgi aktarımında önemli bir etkendir. Çünkü rotanın küresel ve sürekli olması gösterimde bazı sınırlamaları zorunlu kılmaktadır. Bu çalışmada, tematik haritalarda, işlenen konuya en uygun kartografik gösterim için harita projeksiyonu seçimi üzerine bir bakış açısı geliştirilmeye çalışılmıştır. Bu amaçla, tarihteki ilk dünya turu olan, Magellan’ın 1519’da İspanya’nın Seville limanından çıkarak, 1522’de Seville Limanına tekrar dönüşünü anlatan dünya turu, 1957’de Sovyet Devleti tarafından fırlatılan ilk yapay uydu Sputnik I’in dünya turu ve son olarak ta uzay mekiği Voyager’ın 1986 yılındaki dokuz günlük seyahati ile neticelenen dünya turu rotalarının en uygun kartografik gösterimi örnek olarak seçilmiştir. Ortaya konulan görüşlerin, planlama, gözetim, yönetim, organizasyon vb. karakterde bilgi sistemlerinde en temel unsur olan geometrik altlığın taşıması gereken projeksiyon özelliklerinin yorumlanmasına yardımcı olacağı ümit edilmektedir.
Anahtar Kelimeler :
Kartografik Projeksiyonlar, Tematik Haritalar, Küresel Rotalar
Kaynak :