Koyu Mod:
Yazar :
H. Topan, M. Oruç, M.G. Koçak
Özet :
Ortogörüntülerin üretilmesinde görüntü koordinat sistemi ile yer koordinat sisteminin ilişkilendirilmesi ve yeryüzündeki yükseklik farklılıklarından kaynaklanan hatanın düzeltilmesi (görüntünün rektifikasyonu) gerekmektedir. Bu amaçla görüntülere ait yörünge ve kalibrasyon bilgileri ile yer kontrol noktaları (YKN) kullanılmaktadır. Fotogrametrik çalışmalarda YKN’ları fotoğraf çekimi öncesinde araziye tesis edilirken, uzaktan algılamada kullanılan YKN’ları genellikle görüntüde bulunan doğal veya yapay nesneler olarak seçilir. YKN’larının seçimi, dağılımı ve doğruluğu, rektifikasyon sonuçlarını etkilemesi açısından çok önemlidir. Bu çalışmada Zonguldak test alanına ait ortogörüntülerin üretiminde kullanılmak üzere farklı doğruluklarda YKN’ları kullanılmıştır. Bunlar 1:25000 ölçekli topografik haritalardan ve GPS gözlemlerinden elde edilmiştir. 1:25000 ölçekli haritalar kartografik genelleştirmeyle elde edilmektedir ve güncel değildir. Dolayısıyla harita ve görüntü arasında uyuşumsuzluk söz konusudur. YKN’larının GPS gözlemleriyle elde edilmesi için yürütülen arazi çalışması ise Batı Karadeniz Bölgesinin bir kısmını kapsamaktadır. Arazi çalışması ile görüntü alım tarihleri arasındaki üç aylık zamansal farkın olması, YKN’ların bulunmasında haritalara oranla güncellik sorununu ortadan kaldırmıştır. Ancak çalışmanın kış mevsiminde yürütülmüş olması, noktalara ulaşmada ve noktaların arazide bulunmasında zorluklara neden olmuş; bu sorunun çözümünde arazi çalışması öncesinde yapılan planlamanın büyük yararı olmuştur. Bu çalışma kapsamında derlenen YKN’ları, çeşitli matematiksel modellerle (DLT ve SOM) ile farklı çözünürlükte uydu görüntülerinde kullanılmış ve uyuşumsuz ölçü testi yapılmıştır. Böylece sonuçların YKN seçimine, dağılımına ve doğruluğuna olan bağlılıkları irdelenmiştir. SPOT-5 ve IRS-1C pankromatik görntüleri (5 m) için yapılan çalışmada, 1:25000 ölçekli haritalardan derlenen YKN’ları kullanıldığında 1 pikselden daha büyük, GPS gözlemlerine dayalı YKN’lar kullanıldığında ise 1 pikselden daha küçük doğruluk sonuçlarına ulaşılmıştır. Uygun bir geometrik yapıya sahip olmayan, dolayısıyla görüntüde ve arazide seçiminde güçlük çekilen noktaların (büyük köprülerin ortası, simetrik olmayan yol kesişimleri vb.) uyuşumsuz ölçü testiyle uygun YKN olmadığı kanıtlanmıştır.
Anahtar Kelimeler :
Yer kontrol noktası, ortogörüntü, rektifikasyon, uyuşumsuz ölçü testi
Kaynak :