Koyu Mod:
Yazar :
Hakan Akçın
Özet : Hemen hemen tüm jeodezik aplikasyonlarda dengeleme bilinmeyenlerini içeren X bilinmeyenler vektörünün elemanlarını ölçmek olanaksızdır. Ancak l mutlak terimler vektörünün (ölçüleri içeren vektörün) kullanılmasıyla bilinmeyenler elde edilebilir. Gözlemlerde herhangi bir rastlantısal hata veya kaba hata yoksa, gözlemler ile bilinmeyenler arasındaki fonksiyonel ilişki l= F(X) şeklindedir. Ancak ölçüler bazı hatalarla yüklüdür ve geleneksel dengeleme modeli uygulamasında En Küçük Kareler ilkesine göre [Pvv] en küçük olacak şekildeki bir uygulamayla bilinmeyenler, rastlantısal hataları ve kaba hataları içeren ölçülere gelecek düzeltmeler elde edilmiş olur. Alternatif bir dengeleme modeli olan Maksimum Korelasyonlu Robust Dengeleme (MKRD)’de ise uygulama l ve F(X) arasındaki ilişki katsayısının en yüksek değerde olmasına dayalı olarak dolayısıyla r 2 (l, F(X)) →maksimum ilkesiyle gerçekleşir. Bu modelde elde edilen ilişki katsayısının anlamlılığı test edildiğinde katsayının anlamlı çıkması durumunda ölçülerle fonksiyonel modelin, gözlemler arasındaki geometrik ve fiziksel ilişkileri yansıttığı yalın olarak elde edilmiş olur. Dengeleme modelinin stratejisine bakıldığında ise; dengeleminin birinci aşamasında tanı dengelemesi yapılarak yaklaşık bilinmeyenler çözülür. Bu aşamada ilişki en yüksek düzeyde değildir. İkinci aşamada alternatif bilinmeyenlere ilişkin fonksiyon doğrusallaştırılarak Doğrusal Robust Regresyon Analizi gerçekleştirilir. Elde edilen düzeltmeler ve regresyon katsayıları kullanılarak ölçüler ile fonksiyonel model arasındaki en yüksek ilişki düzeyi oluşturulur. Bu düzeydeki ölçüler ile En Küçük Kareler Yöntemine göre bilinmeyenler hesaplanarak uygulama tamamlanır. Bu dengeleme modelinden jeodezinin pek çok uygulamasında yararlanmak olasıdır. Bu çalışmada Zonguldak Taşkömür Havzasında, Madencilikten kaynaklanan yüzey hareketlerinin (tasmanın) belirlenmesine yönelik gerçekleştirilen periyodik GPS ölçülerinden elde edilmiş konum değişimlerinin MKRD modeli analizi gerçekleştirilerek bulunmuş sonuçları verilmiş ve uygulama sonuçları tartışılmıştır.
Anahtar Kelimeler :
Maksimum Korelasyonlu Robust Dengeleme (MKRD), Doğrusal Robust Regrasyon Analizi (DRRA), tasman, Zonguldak.
Kaynak :