Koyu Mod:
Yazar :
M. Acar, B.Turgut
Özet : Dünya’nın şeklinin belirlenmesi, dolayısıyla da bir koordinat sisteminde ifade edilebilmesi jeodezinin esas konusunu oluşturur. Astronomik yöntemle enlem, boylam ve azimutun belirlenmesinin amacı, yıldızlara yapılan gözlemler aracılığı ile, uzayda değişmez (sabit) noktalar belirlemek ve bu noktalardan yararlanarak, gözlem yerinin tanımını yapabilmek için, yerin dönme ekseni ve gözlem yerindeki çekül doğrultusuna göre kesinlikle tanımlanabilen doğrultular bulmaktır. Astronomik gözlemler yardımı ile yeryüzü noktalarının konumlarının belirlenmesi, yer elipsoidinin boyutlarının hesaplanması, çekül sapması miktarları, iki boyutlu jeodezik ağların konumlandırılıp yerleştirilmesi gibi jeodezik problemler çözülebilmektedir. Astronomik ölçmelerde kullanılan aletlerin ufuk sistemine uygun olarak çalışmaları için, aletlerin eksenleri bu sisteme göre yöneltilirler. Bu aletlere teodolitler veya üniversal aletler denir. Astronomik bir teodolitin dürbünü, yeter sayıda yıldızı gözlemeye elverişli ve bu yıldızların görüş alanının her yerinde kusursuz yani nokta şeklinde keskin ve net görüntülerini sağlayacak iyi ve aydınlık bir optik sistem ile donatılmalıdır. Ayrıca dürbünün görüş alanında, yıldızlara gözlemi sağlayacak, birbirine dik ince gözlem çizgilerinden oluşan ölçme işaretleri bulunmalı ve çizgilerin gece de yıldızlarla birlikte görülebilmesi için görüş alanı aydınlatma olanağı sağlanmış olmalıdır. Açı dairelerinin ve düzeçlerin okunabilmesi için de ışıklandırma gerekir. Bu çalışma, yukarıda anılan tüm özellikleri taşıyan Kern DKM-3A aleti kullanılarak Selçuk Üniversitesi Kampüsü sınırları içinde tesis edilen test ağında gerçekleştirilmiştir. Test ağında seçilen 6 noktada söz konusu alet ile astronomik gözlem yapılarak noktaların, Sirkum-Meridyen Zenit Uzaklıkları Yöntemi ile astronomik enlemleri, Birinci Düşeyde Zenit Uzaklıkları ile Zaman Tayini Yöntemi ile astronomik boylamları ve Kutup Yıldızının Saat Açılarıyla Azimut Tayini Yöntemi (Doğrultu Yöntemi) ile azimut değerleri hesaplanmıştır.
Anahtar Kelimeler :
Astronomik enlem, astronomik boylam, astronomik azimut tayini, Kern DKM-3A
Kaynak :