Koyu Mod:
Yazar :
T. Bayrak, M. Atasoy, O. Demir
Özet : Ülkemizde, önemli doğal afetlerden biri olarak kabul edilen heyelandan, oluşma sıklığı ve verdiği zararlar açısından en fazla etkilenen bölge Doğu Karadeniz bölgesidir. Bu bölgemizin sahip olduğu engebeli topografik yapı özelliği ve buna bağlı olarak yerleşime açılabilecek kullanılabilir arazi varlığının yetersizliği heyelan riski yüksek alanların yerel yönetimlerin kontrolünde ya da kontrol dışı olarak yerleşime açılmasına neden olmuştur. Bütün bunların sonucunda da bölgede meydana gelmesi özellikle aşırı yağış zamanlarında beklenen heyelanlardan dolayı daha fazla ekonomik kayıplara, yaralanmalara ve ölüm olaylarının artmasına neden olunulmuştur. Heyelan çalışmaları konum-zaman ilişkisi, sosyo-ekonomik kayıplar, çevresel etkiler ve zararların azaltılmasına yönelik afet yönetimi gibi ilgili alanları kapsayan disiplinler arası çalışmayı gerektiren bir konudur. Üç boyutlu, zamana ve konuma bağlı karmaşık bir problem olan heyelanların sosyo-ekonomik etkilerinin belirlenmesinde farklı bilim dallarının beraber çalışması ve sonuçların birlikte yorumlanması bu tür alanların belirlenmesi ve bu alanlara yönelik uygun arazi kullanımı ve yönetimi politikaları için gerekli kabul edilmektedir. Bu çalışmada Doğu Karadeniz Bölgesi, Trabzon ili, Çağlayan ilçesinde heyelanlı bir bölge olan Kutlugün köyünde heyelanların sosyo-ekonomik etkilerinin belirlenmesi çalışmaları yapılmıştır. Çalışma alanı öncelikle 18 aylık GPS ölçüleriyle izlenmiş ve heyelanın güncel durumunu belirlemek için jeodezik yöntemlerle deformasyon analizi yapılmıştır. Bu bağlamda tesis edilen bir jeodezik ağ yardımıyla heyelanın miktarı yanısıra heyelanın hızı ve ivmesi belirlenmiştir. Mevcut ve yapılan jeolojik çalışmalarla arazideki heyelanın tanımı ve sınıflaması yapılmıştır. İlave olarak heyelana neden olan etkenler belirlenmiştir. Heyelanın iklim koşulları ile olan ilişkileri araştırılmıştır. Mevcut durum belirlendikten sonra esas amaç olan heyelanın neden olduğu sosyo-ekonomik etkiler kapsamlı bir şekilde araştırılmıştır. Bu bağlamda 1973 ve 2002 yıllarına ait fotoğraflar ile bölgenin kadastro verileri birlikte kullanılarak arazinin kullanım durumu, bitki örtüsündeki değişim, yapılaşma, heyelan ve sonucunda topoğrafik yapıdaki olası üç boyutlu değişimin parsel köşe noktalarına olan etkileri ve buna bağlı olarak mülkiyet sınırlarındaki değişim tespit edilmiştir. Bu noktada heyelan - mülkiyet ilişkisi ve mülkiyet altlıklarının bu tür bölgelerde güncel tutulması ve heyelan riski taşıyan bölgelerle yeni yerleşime açılabilecek alanları belirleme kriterleri için yapılması gereken işlemlerin teknik ve yasal altlığı bu çalışma kapsamında önerilmiştir. Ayrıca yapılan çalışmalar sonucunda Kutlugün heyelanının köy halkını sosyal ve ekonomik yönden oldukça fazla etkilemiş olduğu da tespit edilmiştir.
Anahtar Kelimeler :
Heyelan, Arazi yönetimi, Afet yönetimi, Çevre, Sosyo-ekonomik etkiler, Hava fotoğrafları.
Kaynak :