Koyu Mod:
Yazar :
H. Konak, O. Kurt, E. Öztürk
Özet : Jeodezik ağlar günümüzde yüksek doğruluklu ve hızlı ölçme olanağı sağlayan GPS ölçüleri ile değerlendirilmekte, ölçülerin ağ içerisinde dağılımları üzerinde pek fazla durulmamaktadır. Başka bir deyişle GPS ölçülerinin yüksek doğruluklu sonuçlar üretmesi önemsenmekte, buna karşın birbirlerine göre denetleme ölçütleri üzerinde pek fazla durulmamaktadır. Oysa jeodezik ağların kendilerinden beklenen işlevleri yeterince karşılayabilmeleri için; tasarım aşamasından başlamak üzere duyarlık ve güvenirlik yönünden en uygun duruma getirilmeleri gereklidir. Ancak bu aşamadan sonra GPS gözlemlerinin ağ içerisinde dağılımlarına ve duyarlık isteklerine yanıt verebilecek en uygun gözlem zamanlarının ve ölçme sürelerinin belirlenmesi aşamasına geçilmelidir. GPS ağlarının tasarımı aşamasında, ağ noktalarının yerleri belirlenirken; topografik koşulların, noktalara ulaşım olanaklarının, uydu sinyallerini kesen doğal ve yapay engellerin elverdiği oranda; baz uzunluklarının eşit olarak seçilmesine, ağın kapladığı alana göre enine ve boyuna geçkilerin gergin noktalardan oluşturulmasına, enine ve boyuna bağlantılar arasındaki kesişimlerin dik açılar oluşturmasına, geometrik şekillerin dik üçgenler biçiminde tasarlanmasına ve her noktada eşit sayıda gözlemlerin planlanmasına çalışılmalıdır. GPS gözlemleri bir jeodezik ağa ilişkin noktalar arasındaki ölçek ve dönüklük yönündeki belirsizlikleri ortadan kaldırmaktadır. Bu ilişki aynı zamanda noktalar arasındaki komşuluk ilişkilerinin (uzaklık ve açı) bir fonksiyonudur. Başka bir deyişle, bu durum optimizasyon işlemine başlanmadan önce, amaç fonksiyonlarının belirlenmesi göz önünde bulundurulmalıdır. Bu gereksinimlere ancak ağın tamamını temsil edebilen ve noktalar arasındaki uzaklıkların bir fonksiyonundan oluşturulan, homojen ve izotrop yapılı ölçüt matrisleri ile yanıt verilebilir. Jeodezik gözlemler genellikle Gauss Markoff Modelinde, Dolaylı Ölçüler olarak değerlendirilmektedir. GPS gözlemlerinin eş ağırlıklarla değerlendirilmesi aşamasında, ağın geometrik şeklinden bağımsız ve oldukça iyimser sonuçlar elde edilmektedir. Bu durumda ağa ilişkin noktaların komşuluk ilişkileri hakkında bilgilere ulaşılamaz. Bu durum uygulayıcıları, ağın geometrik şeklinden bağımsız ölçme oturumlarının çözümlenmesi ve buna bağlı olarak da ölçme planlarının tasarlanmasına yönlendirebilmektedir. Bu çalışmamızda sözünü ettiğimiz özel durumlar ve bu durumda karşılaşılabilecek olası sorunlar, gerçek GPS ağları üzerinde deneysel olarak tartışılmaktadır. Amaç fonksiyonu olarak Taylor-Karman yapısında homojen ve izotrop yapılı ölçüt matrisleri kullanılmakta ve ölçülerin ağırlıklı dağılımı ikinci dereceden optimizasyon işlemiyle elde edilmektedir. Ayrıca ele alınan GPS ağlarında, alternatif ölçme planları etkileşimli olarak denenmekte ve ulaşılan optimizasyon sonuçları karşılaştırmalı olarak irdelenmektedir. Son adımda da güvenirlik üzerinden bir maliyet optimizasyonu işlemi gerçekleştirilmekte ve böylece GPS gözlemleriyle ağ düzeninde karşılanması istenen ilk ağırlıklara ulaşılabilmektedir.
Anahtar Kelimeler :
Duyarlık ve Güven Optimizasyonu, Ölçüt Matrisleri, Alternatif Ölçme Planı.
Kaynak :